Milli mücadele tarihinde her şey bir sebep-sonuç ilişkisi icersinde gelişmiştir. KURTULUŞ VE KURULUŞ İRADESİ için hareketi/mücadeleyi Anadolu’ya taşımak gerekiyordu. Bu sebeple 1919 Mayıs’ının 16’sında Bandırma Vapuru’na binildi. Samsun’dan yola çıkışta “biz artık varız” demek icap ediyordu. Onun için Havza genelgesi yayınlandı. Bu iradenin ve çıkılan yolun yurda ve dünyaya ilanı gerekliydi; bunun için de Amasya Tamimi ile bir duyuru yapıldı. Egemenliği bir ” sultan iradesi” yani, oligarşik ve otokrat bir egemenlik iradesi yerine halk iradesi ile MİLLİ EGEMENLİK haline getirmeyi kafaya koyan Mustafa Kemal bu işi ilmek ilmek işlemeyi sürdürdü. Artık adı “Kongre Paşası” idi. Erzurum ve Sivas bu işi anlatma ve halkı bu işe alıştırmanın yoluydu. İşte, bugün “hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir ” yazan bir Meclis’imiz varsa ve 23 Nisan 1920’de TBMM’ni millet egemenliğinin kalpgâhı olarak kuşat ve ilan ettiysek bu kongreler bu işin temelinin atıldığı yerin adı Sivas’tır…
Sivas Kongresi, millet egemenliğine gidiş yolunda ifa ettiği görev itibariyla çok önemlidir. Bu irade ( KURTULUŞ VE KURULUŞ İRADESİ) sadece emperyalist işgalcilerin saldırdığı Yurdu, ırzı, namusu, ezanı, bayrağı korumadır … Açlıkla, yoklukla , imkansızlık içinde bir hürriyet ve istiklal kavgasının nasıl yapılacağını da yedi düvele gösterdi.
Çanakkale siperlerinde günlerce bulgur çorbası, kuru ekmek, hoşaf yiyerek çarpışan millet evlatları söz konusuydu. Sivas’tan Ankara’ya gitmek üzere yola çıkan heyete azık olarak şepit, haşlanmış yumurta, soğan, helkede yoğurt tedarik edilmişti. Daha sonra da, Keçiören karargahında çalışan bir avuç insan günlerce karınlarını yağı az sulu bulgur, yine hoşaf, komsularca sunulan ekmekle doyuracaktı
